-
1 по
1. предлогс дат. п.при обозначении предмета, места, на поверхности которого происходит или на которое направлено действие-дан/-дән, -ға/-гә, буйлапидти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу
2. предлогс дат. п. с сущ. во мн. ч.при указании на ряд однородных предметов, лиц, отрезков времени и т.п., с которыми связано одно и то же действие-ға/-гә3. предлогс дат. п.со словами скучать, тосковать, тоска; соответствует предлогу о-ды/-де һағыныу (юҡһыныу)4. предлогс дат. п.при указании количества кого-чего-л.-ар/-әр5. предлогс дат. п.при указании на одно лицо, предмет, которые в результате действия приходятся на кого-что-л. каждое-лап/-ләп6. предлогс вин. п.при указании предела, границы действиятиклем, ҡәҙәр, -дан/-дән, ала7. предлогс вин. п.при указании количества кого-чего-л., которое приходится кому-чему-л. каждому-арлап/-әрләп, -шарлап8. предлогс предл. п.при обозначении действия, события, после которого что-л. совершается-дан/-дән һуң, -ғас/-гәс9. предлогс дат. п.при обозначении места, предмета, в границах которого происходит действие-ла/-лә, буйлап10. предлогс дат. п.при обозначении предмета, по направлению к которому совершается действиеыңғайына, -дан/-дән11. предлогс дат. п.при указании на то, в соответствии с чем, согласно чему совершается действие-ға/-гә, буйынса, нигеҙендә, менән12. предлогс дат. п.при указании на основание для действия, состояния-ҡа/-кә карап13. предлогс дат. п.при обозначении предмета, посредством которого совершается действиеменән, арҡыры, аша, -дан/-дән14. предлогс дат. п.при обозначении причины действияарҡаһында, сәбәпле15. предлогс дат. п.при обозначении цели, области, сферы совершения действиябуйынса16. предлогс дат. п.при указании на предмет, свойство, состояние, при помощи которых характеризуется кто-что-л.буйынса, яғынан -
2 подпереть
сов. чтотерәтеп ҡуйыу, терәү һалыу, таяныу, терәү -
3 припереть
1. сов.; разг.что, чемтерәтеү, терәтеп (текәтеп) ябыу (ҡуйыу)2. сов.; разг.кого-чтонапирая, прижатьтерәлдереү, һырыҡтырыу, килтереп ҡыҫыу, тын алырға ирек бирмәү -
4 упереться
1. сов. чем, во чтотерәлеү, һөйәлеү2. сов. перен., разг.заупрямитьсякиреләнеү, ҡарышыу3. сов. перен., разг.уставить взглядкүҙҙе (ҡарашты) текәү -
5 горло
1. стамаҡ, боғаҙ2. су сосудаауыҙ, муйын3. сустьетамаҡдыхательное горло анат. — ҡурылдай, боғарлаҡ
по горло муйындан; дел по горло — эш муйындан
поперёк горла стать (встать и т.п.) — тамаҡҡа таш булып (арҡыры) тороу
взять (брать, схватить) за горло — алҡымдан алыу
во всё горло (кричать, петь и т.п.) — тамаҡ ярылғансы, тамаҡ ярып (йыртып) (ҡысҡырыу, йырлау һ.б.)
сыт по горло: — 1) бик туҡ, бер ҡабыр урын юҡ
2) чем туйҙырған, артығы менән еткән; по горло сыт приключениями — мажаралар (баштан үткәндәр) артығы менән еткән
-
6 закрепить
1. сов. чтоберкетеү, бәйләп (нығытып) ҡуйыу2. сов. чтогорн.нығытыу, нығытма ҡуйыу3. сов. чтовоен.нығытыу4. сов. чтоперен.нығытыу, ҡалдырыу5. сов. чтообеспечить право на что-л.беркетеү, биреп ҡуйыузакрепить участок земли за кем-л. — ер участкаһын беркетеү
6. сов. чточто; мед.нығытыу, ҡатырыу -
7 налечь
1. сов.на кого-что(өҫтөнә) ятыу, терәлеп (ятып) ауырлыҡ һалыу, таяныу, баҫыу, этеү2. сов.на что; перен., разг.ныҡ бирелеү, тырышыу, бөтә көстө һалыу3. сов.на кого-что; перен., прост.нажатьҡыҫыу, ҡыҫымға алыу4. сов.төшөү, ятыу -
8 подкрепить
1. сов. чтонығытыу2. сов.кого-чтонығытыу, көсләндереү, хәлләндереү, хәл индереү3. сов. что, чем; перен.нығытыу, иҫбатлау, дәлилләү -
9 соприкасаться
1. несов. с кем-чем и без доп.(бер-береһенә) тейеү, ҡағылыу, ороноу2. несов. с кем-чем и без доп.сиктәш (йәнәш) булыу, тоташыу3. несов. с кем-чем и без доп. перен.уртаҡ (бәйләнешле) булыу, үҙ-ара бәйләнештә булыу, араһында уртаҡлыҡ бар (юҡ)4. несов. с кем-чем и без доп. перен.сталкиватьсяаралашыу, ҡатнашыу, эш итеү -
10 выветриться
1. сов.елләү, (елләп, таралып) бөтөү, ел менән бөтөү (таралыу)2. сов. геол.(елгә) ашалыу, емерелеү, елгә кибеү3. сов. перен.забытьсяиҫтән (хәтерҙән) сығыу, онотолоу -
11 выскочить
1. сов.выпрыгнутьһикереп сығыу, ырғып (һикереп) төшөү2. сов.килеп сығыу, атылып сығыу3. сов. перен., разг.неожиданно появиться(килеп) сығыу, ҡалҡыу4. сов. разг.көтмәгәндә төшөү, төшөп китеү5. сов. прост.алдан (урынһыҙ) ҡыҫылыу (тығылыу)6. сов. разг. с предлогом `в`дәрәжәгә ирешә һалыу, һикереү, булып китеүвыскочить замуж — ҡапыл ғына кейәүгә сығыу, кейәүгә сыға һалыу
-
12 звучать
1. несов.яңғырау, яңғырап тороу, ишетелеү2. несов. чем и без доп.яңғырап тороу3. несов. перен.тойолоу, беленеп (һиҙелеп) тороузвучать в сердце (в памяти) — йөрәктә (иҫтә, хәтерҙә) ныҡ һаҡланыу
-
13 исчезнуть
сов.юғалыу, юҡ булыу, юҡҡа сығыу, юйылыу -
14 навалиться
1. сов.налечьтерәлеп (һөйәлеп, ауырлығын һалып) этеү (баҫыу, ятыу)2. сов. перен.өҫкә төшөү3. сов. перен., разг.внезапно напасть(көтмәгәндә) ташланыу, ябырылыу, һөжүм итеү -
15 облокотить
-
16 оставить
1. сов.кого-чтоҡалдырыу2. сов. чтосохранить, приберечьҡалдырыу3. сов. чтопередать по наследствуҡалдырыу, биреп ҡалдырыу4. сов.кого-чтоҡалдырыу5. сов.кого-что, без чего-һыҙ/һеҙ ҡалдырыу6. сов.кого-чтоҡалдырыу, алып ҡалыу7. сов.кого-чтоташлау, ҡалдырыу, ташлап (ҡалдырып) китеү8. сов. что и с неопр.перестать заниматься чем.-л.туҡтатыу, өҙөү, сик ҡуйыу9. сов.кого; перен.бөтөү, юҡ булыу, китеүоставить в дураках (дураком) — төпһөҙ санаға ултыртыу, кәкре ҡайынға терәтеү, алданыу, һемәйеү
оставить в покое — тыныс ҡалдырыу, тынғы биреү, борсомау, теймәү
оставить за собой — йыраҡлашыу, артта ҡалдырыу
уҙып китеү, артта ҡалдырыу; оставить за собой что (закрепить за собой) — үҙеңә беркетеү
оставить с носом — ҡоро (буш) ҡалдырыу, төп башына ултыртыу
камня на камне не оставить — ер менән тигеҙләү, көлөн күккә осороу
-
17 пихать
1. несов.; прост.кого-чтотолкатьэтеү, төртөү, эткеләү, төрткөләү2. несов.; прост.чтоторопливо засовывать что-л. куда-л.тығыу, тығыҙлап тултырыу -
18 подставить
1. сов. что(аҫтына) ҡуйыу, (аҫтына) ултыртыу2. сов. чтоһуғыу, ҡуйыу3. сов. чтоҡуйыу, тотоу4. сов. что(яҡыныраҡ) килтереп ҡуйыу, янына ҡуйыу5. сов. что(һаҡһыҙ) ҡуйыу, ҡалдырыу6. сов. чтоалмаштырыуподставить ногу (ножку) — аяҡ салыу, берәй эшкә ҡамасаулыҡ итеү
-
19 подтолкнуть
1. сов. кого-чтотөртөп алыу (ҡуйыу), еңелсә этеп ебәреү2. сов. кого-чтоперен., разг.побудить к чему-л.этәреү, этәргес биреү -
20 прислониться
- 1
- 2
См. также в других словарях:
терә — кис. Әнә , менә алмашлыклары янында: әйтелгән сүзгә аеруча раслау, анык билгеләп күрсәтү яки гаҗәпләнү төсмере өсти кулың менә терәк, эшең әнә терәк, тотын җәһәтрәк. II. ТЕРӘК – (ТЕРӘКЛЕ) (ТЕРӘКСЕЗ) – 1. Терәү (II). Нин. б. авырлыкны тотып тора… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
терәк — кис. Әнә , менә алмашлыклары янында: әйтелгән сүзгә аеруча раслау, анык билгеләп күрсәтү яки гаҗәпләнү төсмере өсти кулың менә терәк, эшең әнә терәк, тотын җәһәтрәк. II. ТЕРӘК – (ТЕРӘКЛЕ) (ТЕРӘКСЕЗ) – 1. Терәү (II). Нин. б. авырлыкны тотып тора… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
терәкә — кис. Әнә , менә алмашлыклары янында: әйтелгән сүзгә аеруча раслау, анык билгеләп күрсәтү яки гаҗәпләнү төсмере өсти кулың менә терәк, эшең әнә терәк, тотын җәһәтрәк. II. ТЕРӘК – (ТЕРӘКЛЕ) (ТЕРӘКСЕЗ) – 1. Терәү (II). Нин. б. авырлыкны тотып тора… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
теріскейлеу — сын. Бір нәрсенің сәл ғана теріскей жағы. Сәл т е р і с к е й л е у өңірінде адамның екі көзі тәрізді жарқырап Ақкөл мен Шойындыкөл көрінеді (І.Есенберлин, Шығ.жин., 9, 380) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
терімші — зат. Қолжазбаны баспа әріптерімен теретін адам … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ұшақтың көтерілу шегі — (Потолок самолета) қалыпты ұшу салмағында және басқаруды сақтай отырып, ұшақ көтеріле алатын биіктік шегі. Ұ.к.ш., негізінен, жабдықтарының салмағына байланысты. Биіктік шегі, әсіресе, жойғыштар үшін аса маңызды. Жойғыштың көтерілу шегі неғұрлым… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
айуан: теріс айуан — (Түрікм.: Таш., Көнеүр., Тахта) көлеңке болу үшін үйге жалғастыра салынған, үш қабырғасы бар, төбесі жабылған сая жер. Құрылысы жағынан айуаннан (қ.) айырмасы жоқ. [Түрікменстандағы қазақтар тілінде теріс аюан аталуының өзіндік себебі бар. Орыс… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
көк тер болу — (Орал, Орда; Түрікм.: Ашх., Красн., Таш.) қара терге түсу, терлеп тепшу. Сондайма к ө к т е р б о л ы п қиналма, күнің жетпесе (Түрікм., Таш.). Түс кезінде «буфет» деген жазуы бар кішкентай бөлменің ішіне кірсеңіз кісінің көптігінен к ө к т е р б … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
пәтер мүлкі — (Квартирное имущество) казармалық үй қоры, коммуналдық құрылыстар, жиїаз және казар малық мүкәммал, өрт сөндіретін құрал жабдық, қатты отын, әскери қалашықтарға үй жай, тұрмыс қызметтерін көрсетуге арналған машиналар, жарық беру аспаптары,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
кәтер — 1 (Жамб., Шу; Қ орда, Жаңақор.; Монғ.) қорқынышты қауіп, қатер. Ажал қайдан болғанда к ә т е р, қауіп Дәулетіңе жығылдым есім ауып. Аспанда ұшып жүрген ақ сұңқарсың, Тоятың қанбайды ғой маған шауып (Жамб., Шу). Мен қазақпын еңселі қап тауындай,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
атпа — зат. көне Егіншілікте су шығаруға қолданылған ең қарапайым құрал. атпа найза көне Кәдімгі найзадан қысқарақ, жеңіл найза; соғыс қаруы. зат. көне Қазақ егіншілерінің жер суару әдісінің бір түрі, шығыр болмаған аймақтарда егінді құдықтан немесе… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі